Esther Lubberding staat sinds 2013 aan het roer van Art Rocks, een van ‘s lands bekendste muziekeducatieprojecten. Art Rocks probeert vernieuwing in musea aan te jagen door collecties op nieuwe, muzikale manieren te omsluiten en zo een voedingsbodem voor interactie met een jonger en diverser publiek te creëren.
Tweejaarlijks zorgt een nieuwe poel muzikanten voor eigenzinnige soundtracks bij door deelnemende musea geselecteerde kunstwerken. Met de vijfde editie in het vooruitzicht, kreeg ook Art Rocks te maken met de ons aller bekende pandemie. Doorgaan met de voorbereidingen, of de finale en alle voorbereidende events in het najaar vroegtijdig afgelasten? Art Rocks besloot om de crisis aan te grijpen om de energie van het team en de museumpartners vast te houden en om te onderzoeken welke onderdelen nog offline of vernieuwd online kunnen doorgaan. Doorzetten en zo duurzaam mogelijk worden, met die kernwaarde onder de arm meldde Art Rocks zich ook aan voor de Art-up Incubator. Ze vatten de zoektocht aan naar een toekomstbestendig businessmodel waarin de totale financieringsmix klopt, maar waarin met name die duurzaamheid ook een inhoudelijke hoofdrol toebedeeld krijgt. Dat gaat om een sterkere follow-up, om het vasthouden van de nieuw aangeboorde publieksgroepen en om eigenaarschap van al het moois wat tijdens de trajecten ontstaat. Van een georkestreerde cyclus met moment suprême in Paradiso, naar een collectief dat werkt volgens een eigen Art Rocks methodiek. Daar klinkt toekomstmuziek.
Kunst voorzien van nieuwe context
Op alle mogelijke gebieden in de museale wereld voert de nood aan diverser en jonger publiek de boventoon. Museum Boijmans Van Beuningen besloot in 2012 de uitdaging aan te gaan met BankGiro Loterij en de Grote Prijs van Nederland, om de collectie van het museum buiten de eigen muren te laten treden, door muziek naar binnen te halen. Allesbehalve gangbaar toen, maar het sloeg aan. Esther legt uit: “We willen een nieuwe dimensie geven aan collecties van musea. Dat gaat enerzijds om kwantiteit, want Art Rocks engageert een grote schare muziekprofessionals rondom de collecties en verlegt de focus van het offline museum naar een wijdverbreid online speelveld. Maar wat ik zelf nog het meest interessant vind, is de inhoudelijke kwaliteit van ons programma. Alle geselecteerde werken worden door zoveel nieuwe ogen bekeken en van nieuwe contexten voorzien. Muzikanten gaan echt met de werken aan de slag, waardoor het voor hen en voor het publiek nooit meer hetzelfde is.”
Mindful kunst kijken tijdens masterclassdagen
Om kwaliteit te garanderen, worden deelnemende muzikanten zo goed mogelijk ondersteund. Van de eerste kennismaking met de werken, tot aan de finale performance in poptempel Paradiso toe. “De selectie van de werken ligt in handen van de musea zelf. Zij dragen kunstwerken voor die ze bij hun signatuur vinden passen, die een jonge doelgroep kunnen aanspreken, of die op dat moment tentoongesteld worden. De werving van en het stemmen voor muzikanten organiseren we bijna volledig online, om zo van bij de start des te meer talent en publiek te kunnen bereiken. Deelnemers (in de dop) kunnen zich tijdens masterclassdagen laten inspireren in de musea en via mindful kunst kijken een connectie met de werken voelen. Ze bezoeken de werken ook samen met onze jaarlijkse ambassadeurs, dit jaar bijvoorbeeld Kovacs, die met hen delen hoe zij de opgedane inspiratie omsmeden tot nummers. Uiteindelijk helpen Popsportcoaches met het schrijfwerk.” Dit is niet verplicht, legt Esther uit. “Beats maken op je zolderkamer kan ook. Alle genres, vanaf 14 jaar. Een jury maakt vervolgens een selectie en uiteindelijk staan acht finalisten op het podium in Paradiso.”
Duurzame samenwerkingen met musea
Dat is Art Rocks ten voeten uit: zij zorgen voor een geïntegreerd pakket, met tal van handvatten om deze nieuwe bondgenootschappen goed uit de startblokken te laten schieten. Maar uiteindelijk gaat het om wat zowel de muzikanten als de musea zelf met deze handvatten doen. “Wij reiken tools aan en nemen een groot deel van de workload uit handen van de musea. We zorgen voor een traject dat in de loop der jaren heeft bewezen dat het z’n doel absoluut raakt, we communiceren landelijk, we preproduceren en zorgen voor postproductie.” Maar Art Rocks wil meer en dat kunnen ze alleen wanneer de musea ook echt mee op die kar springen. Esther licht toe: “In de culturele sector is iedereen druk. En in musea moet je concurreren met blockbusters en andere projecten. Als musea ervoor kiezen om dit traject met ons aan te gaan, moet het streven zijn om een duurzame samenwerking uit te bouwen met meer dan een editie in de agenda en met aandacht voor het vasthouden van nieuwe publieksgroepen. Een aantal van de deelnemende musea doet dat al erg goed: ze zijn bezig met CRM, breiden de multimediatours uit en gaan aan de slag met apps.”
Een stevige follow-up
Maar het kan altijd beter. Ook het jaarlijkse lineaire verloop met afgebakend eindpunt van Art Rocks wordt onder de loep genomen. Dat de finale-performance in poptempel Paradiso doorgaat, is interessant voor de deelnemende muzikanten en geeft Art Rocks de kans om verder buiten de muren van de museale wereld te breken. Maar met het oog op duurzaamheid kent het traject ook beperkingen. “Het wedstrijdelement geeft ons een zeker momentum. Je krijgt de vibe dat muzikanten in dezelfde cyclus zitten en je bouwt samen aan iets. Maar we willen niet dat het parcours van de musea en muzikanten na de finale stilvalt en dat zien we soms wel wat gebeuren. De follow-up moet steviger. Muzikanten moeten de kans krijgen om de nieuw opgedane inspiratie en interesses verder te ontwikkelen. Ze zouden een rol als klankbord kunnen vervullen, aangezien ze veel beter met hun publiek in contact staan dan Art Rocks en de musea. Die nieuwe publieksgroepen moeten echt beter vastgehouden worden. Doe je dat niet, dan schiet je in eigen voet. 30% van onze bezoekers is nog nooit in het betreffende museum geweest. Je moet willen dat deze mensen zich minimaal op een nieuwsbrief inschrijven en betrokken blijven bij het museum. En we moeten willen dat muzikanten teruggevraagd worden. Ze hebben tenslotte nieuwe, unieke content toegevoegd. Iets bijzonders gemaakt voor dat specifieke werk. Dat zijn echt cadeautjes en daar kan meer uitgehaald worden.”
Een toekomstbestendig businessmodel
Art Rocks streeft naar duurzaamheid en bestendiging van een jonger en diverser publiek, wil impact maken. Dat streven werd in het licht van de huidige gezondheidscrisis flink overhoop gegooid. Doorgaan of vroegtijdig afgelasten? Art Rocks liet zich niet uit het lood slaan en gooide het roer een stuk om, vooral richting online aanwezigheid. “Art Rocks speelt zich voor een groot deel online af en is dus goed in te passen in de maatregelen,” legt Esther uit. “De overtuiging dat we met ons ervaren team en groot netwerk van musea net nu impact kunnen maken door zowel voor publiek als musea intieme momenten waar te maken, is groot.” De boodschap: doorzetten en de crisis aangrijpen om met een frisse blik naar dat streven te kijken. Hoe creëer je meer online bereik en met wie, hoe creëer je zo een (nog) breder deelnemersveld? Hoe zorg je voor een sterke follow-up die nu des te waardevoller is? Tijdens de Art-up Incubator gaat Art Rocks aan de slag met al deze duurzaamheidsvraagstukken, recht evenredig met het ontwikkelen van een toekomstbestendig businessmodel. “Want het is tijd om de balans in de totale financieringsmix recht te trekken. We willen op termijn op eigen benen kunnen staan. Ik dacht eerst dat de incubator niks voor ons was, omdat we geen startup meer zijn. Maar, zo is ondertussen gebleken, we leggen in alle opzichten een interessant traject af. Je stelt scherp waar je staat. En je hebt als het ware een onafhankelijke klankbordgroep die heel andere geluiden oplevert dan onze gewoonlijke gesprekspartners. De andere deelnemers zijn in heel andere segmenten actief en bevinden zich als organisaties in heel andere fases van hun ontwikkeling. Maar dat hoeft niet uit te maken: wat telt, is dat je vernieuwing probeert te brengen.”
Art Rocks - methodiek
Uiteindelijk wil Art Rocks meer dan tools aanreiken. “We werken toe naar een Art Rocks - methodiek, waardoor wij op termijn misschien zelfs overbodig kunnen zijn. Wij geven musea de handvatten om zelf aan de slag te gaan. Ze nemen bijvoorbeeld bij ons een pakket af, waarmee Art Rocks nog een actieve rol aanneemt in het proces. Of ze zeggen: we doen het helemaal zelf, met behulp van de kennis die Art Rocks graag deelt, maar zonder die actieve rol. Zo hopen we van een georkestreerde cyclus naar een collectief te evolueren, waarin je methodisch tools aanreikt, afhankelijk van de wensen van onze samenwerkingspartners. Daar zie ik zelf het meeste toekomst in!”
Door: Birgit Van Asch - Art-up Incubator
Over Art-up