De Vleesstal

Helen Verhoeven

Wat zie je

Een stal met vlees- en viswaren met daaromheen allerlei naakte figuren. In de voorgrond geeft een vrouw een stukje worst aan een kind, in een midden van het werk staat een man gebukt boven een vaas met bloemen en in de achtergrond staan drie figuren waarvan er een met zijn lichaam tegen een enorme vis gedrukt staat.

Het verhaal achter het werk

Dit werk is geïnspireerd op het oude schilderij De Vleesstal van Pieter Aertsen en maakt onderdeel uit van een reeks grote schilderijen gemaakt door Helen Verhoeven. In het oorspronkelijke werk van Pieter Aertsen is een overdadige stal met vlees- en viswaren te zien met links op de achtergrond een Bijbels tafereel; Maria, op de vlucht naar Egypte met Josef en het kindje Jesus, geeft een stuk brood aan een jonge bedelaar. Dit werk is te zien als een waarschuwing: de eierschalen en mossel- en oesterschelpen verwijzen naar seksueel losbandig gedrag terwijl de Heilige Familie het goede voorbeeld geeft. Wereldse verleidingen dringen zich op, maar je bent gewaarschuwd: dit is een omgekeerde wereld, waar het écht belangrijke naar de achtergrond is verdrongen! Verhoeven lijkt dit in haar werk omgedraaid te hebben: op de voorgrond zien we een vrouw die een stukje worst aan een kind geeft terwijl we op de achtergrond een man zien die zich overgeeft aan zijn ‘vleselijkse lusten’ door een vis te penetreren. Op het bordje aan de stal staat nu ‘kaka-wurst’: het favoriete woord van het zoontje van Verhoeven die, toen zij het werk maakte, net in zijn ondeugende pipi- kaka- fase zat. Door het slechte gedrag naar de achtergrond te verplaatsen en de ondeugende uitspraak van haar zoontje een plek te geven in het werk is het net alsof Verhoeven zegt: what’s the big deal? We zijn zo gewend aan dit soort seksuele beelden en dit zogenaamde slechte gedrag. Waarschuwen heeft geen zin. Het is onderdeel van wie we zijn.

De kunstenaar

Verhoeven werd geboren in Leiden en verhuisde in 1986 naar de Verenigde Staten. Zij studeerde aan de San Francisco Art Institute, New York Academy of Art, en de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam.

Dit werk maakt onderdeel uit van een reeks schilderijen gemaakt door Helen Verhoeven. Dankzij een werkbijdrage van het Mondriaanfonds heeft Verhoeven zich twee jaar lang kunnen verdiepen in de klassieke en religieuze thema’s van de 15e, 16e en 17e eeuwse schilderkunst in het Bonnefantenmuseum. Ze selecteerde uiteindelijk negen werken uit de collectie oude kunst van het museum en maakte hier haar eigen versie van. Klassieke thema’s als de zondeval, het leven van Jezus, bijbels overspel, mythologische verkrachtingen, ongewenste zwangerschappen en onstuimige hoerenhuizen zijn door Verhoeven in een modern jasje gegoten. Door de oorspronkelijke Bijbelse context weg te laten blijft alleen ons tragisch menselijk gedrag over: goede daden naast vals spel en kwaadaardigheid, verdriet, verlies en vernedering. Macht en onmacht staan zij aan zij. Ze laat daarmee zien dat deze thema’s van alle tijden zijn.

De reeks schilderijen van Verhoeven zijn vaak pijnlijk actueel, vooral door de ongrijpbare aanwezigheid van het kwaad. Verhoevens ongebruikelijke mix van tijden, ruimtes en verschillende culturen laten je beseffen dat het sluipende geweld en het sluimerende kwaad veel dieper in onze cultuur zijn doorgedrongen dan we misschien beseffen. Het onzichtbare kwaad is onderdeel geworden van ons dagelijkse leven.

https://www.youtube.com/watch?v=iE8aJVYKZfM