Het meest Hollandse stilleven

Henk Helmantel

Dit zie je
Iets onder het midden van het schilderij zie je een deel van een tafel. De tafel staat vlak voor een muur die is gemaakt van oude, blauwe planken. Onderaan die planken zit een zwarte rand. Rechtsonder is nog een stukje van een lichte plankenvloer te zien.
De tafel is bijna helemaal bedekt met twee oude, crèmekleurige tafellakens. Of misschien is het er eentje en is die een aantal keer omgevouwen? Op de tafel staan stukken kaas en verschillende, vooral oude voorwerpen. Van links naar rechts kom je tegen: een houten bak met duigen. Daarin staat een tinnen of metalen schepje. Daarnaast een grijze Keulse pot met een geblokte theedoek erin en een pollepel. Voor die twee staat een wit kommetje met een houten stamper of lepeltje daarin.
Dan komen er drie stukken kaas. Twee hele, ronde en eentje die afgesneden is. Het is een gatenkaas, dat is wel duidelijk. Het kaasmes ligt rechts naast de kazen. Je ziet ‘m niet helemaal omdat er een metalen gewicht voor staat. Links op de tafel liggen nog een snijplank met daarop een kleine, hele kaas en een stuk kaas. Het zijn allemaal van die typisch Nederlandse kazen.

Het verhaal achter het werk
De aanleiding om dit schilderij te maken, was een opdracht. Een kaashandel uit Woerden bestond vorig jaar dertig jaar. De eigenaar wilde dat vieren met onder andere de aanschaf van een ‘Helmantel’ waarin kaas de hoofdrol speelt. Hij en zijn vrouw lieten bij Henk Helmantel allerlei soorten en vormen kaas bezorgen én voorwerpen die worden gebruikt bij de kaasbereiding. De schilder maakte er, volgens afspraak,  een klein schilderij van.
Toen het schilderij klaar was, waren de kazen nog goed. Henk Helmantel had ze na elke werkdag goed ingepakt in folie. Hij besloot met de kazen een nieuwe compositie te maken en ditmaal eens flink uit te pakken qua formaat. Het werd dit monumentale kunstwerk. Dit schilderij is al verkocht. Het stond nog in het atelier in Westeremden toen een echtpaar het zag. Zij hadden al langere tijd als wens een grote ‘Helmantel’ te bezitten en vielen als een blok voor dit ‘meest Hollandse stilleven’. Die titel koos de schilder overigens zelf voor het werk.

Waarom uitgekozen voor Art Rocks?
Levert dit heel Nederlandse stilleven ook heel Nederlandse muziek op of juist niet? We zijn daar erg nieuwsgierig naar.

Over de kunstenaar
Henk Helmantel is in 1945 in Westeremden geboren. Hij woont nog steeds in dat dorpje. Zijn vader was tuinder en in het gezin Helmantel speelde geloof een belangrijke rol. Voor Henk is geloof nog steeds erg belangrijk. Van 1961 tot 1965 studeert hij aan Academie Minerva in Groningen. Vanaf 1967 vestigt Helmantel zich als zelfstandig kunstenaar die met grote precisie stillevens en kerkinterieurs schildert. Zijn inspiratie haalt hij vooral uit het werk van17de-eeuwse Hollandse meesters, zoals Rembrandt, Johannes Vermeer, Pieter Saenredam en Adriaen Coorte, maar ook moderne kunstenaars als Jan Mankes, Floris Verster, Dick Ket en Piet Mondriaan spreken hem aan.

"Ik ben een figuratieve Mondriaan." - Henk Helmantel

In de jaren ’80 neemt hij meer afstand van de fijnschildertechniek en de enorm gedetailleerde stofuitdrukking. Zijn schildertoets wordt zichtbaar en het kleurenpalet wordt gedurfder en warmer. Ook het formaat van zijn schilderijen verandert: Henk kiest steeds vaker voor grotere panelen. Er is een verandering in de manier waarop hij omgaat met de voorwerpen op zijn stillevens. Zij worden steeds meer een onderdeel van een spel waarin vlakverdeling en horizontale, verticale en diagonale lijnen het concept van het schilderij vormen. De opzet wordt soberder en neigt soms bijna naar abstractie.