Het Mirakel van Amsterdam, in drie delen

Jacob Cornelisz.

Dit zie je
Links: Omstanders bij de toediening van de hostie
Midden (v.l.n.r.): De vrouw gooit het braaksel in het vuur; wierook zwaaiende engelen; de vrouw pakt de hostie uit het vuur.
Rechts: De vrouw knielt bij de kist; het plaatsen van de hostie in de monstrans; de processie.

Het verhaal achter het werk
Eén van de belangrijkste gebeurtenissen in de vroege geschiedenis van Amsterdam is het Mirakel van Amsterdam, een wonder dat zich afspeelde in 1345. Op 15 maart van dat jaar krijgt een zieke oude man de laatste sacramenten toegediend. Hij braakt de hostie echter uit met zijn voedsel,  waarop zijn verzorgster het braaksel in het vuur werpt. De hostie blijkt echter ongevoelig voor het vuur. De verzorgster haalt hem de volgende dag, zonder zich te branden uit de nasmeulende haard en legt hem in een kist. Ze waarschuwt de priester die het sacrament heeft toegediend. Hij neemt de hostie mee naar de Oude Kerk. De volgende dag ligt de hostie echter weer in de kist bij de oude man in huis. De priester besluit dat de hostie dit keer in een eerbiedige processie moet worden vervoerd naar de kerk. De plek van dit wonder in de Kalverstraat werd al gauw een bedevaartsoord. In 1347 komt de hostie in een monstrans op een altaar in het tot kapel omgebouwde huisje te staan, waar vele pelgrims het zullen bezoeken. De doeken van Jacob Cornelisz van Oostsanen zijn incompleet overgeleverd. 
Oorspronkelijk was het hele doek een lange, horizontale banier met de zeven belangrijkste scènes uit het verhaal. Het bevond zich in de Nieuwezijds Kapel, die op de plek van het wonder gebouwd was. De overgebleven acht fragmenten laten enkele van die scènes uit de geschiedenis van het Mirakel zien. 

Waarom uitgekozen voor Art Rocks
Onvolledig en in matige toestand maar toch een topstuk in de collectie, dit vvanwege de kwaliteit en het onderwerp van de schildering, de ongewone drager en de grote historische waarde van de fragmenten. Het zijn aaangrijpende relieken uit het katholieke verleden van de stad.

Over de kunstenaar
Jacob Cornelisz. (onbekend, ca. 1472 – 1533) was een Nederlands schilder en ontwerper van houtsneden. Hij is de eerste bij naam bekende schilder uit Amsterdam en wordt beschouwd als een van de grote Nederlandse schilders en houtsnijders uit de eerste helft van de zestiende eeuw. De kern van Zijn overgeleverde oeuvre omvat ongeveer dertig 30 schilderijen en circa 200 houtsneden. Jacob Cornelisz. vervult een soort 'scharnierfunctie' tussen de middeleeuwse late gotiek en de vroege renaissance in Nederland.

Bijzonder weetje
Jacob Cornelisz. kreeg de opdracht misschien naar aanleiding van het bezoek van keizer Karel V aan Amsterdam in 1515. De bijzondere drager en techniek – tempera op doek – kunnen wijzen op een snel vervaardigd gelegenheidswerk, dat later in de kapel is geplaatst.
Wellicht vormde de schildering daar een scherm rondom de echte monstrans met hostie, die immers niet is weergegeven. Bij de religieuze omwentelingen in 1578 is het doek mogelijk verwijderd, in stukken gesneden en verstopt.